Społeczeństwo sieciowe to termin powstały w latach dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku, a który odnosi się do coraz szybszego rozwoju technologii, konwergencji oraz powstawania multiplatform.
Wg Manuela Casstelsa jest to nowe zjawisko oparte na przestrzeni przepływów i aczasowym czasie, czyli nowej, globalnej metodzie komunikacji. Określenie to pozwala na opisanie nowego społeczeństwa, którego w dobie cyfryzacji jest niemożliwe do zdefiniowania bez uwzględnienia Internetu i połączeń z niego wynikających. Społeczeństwo sieciowe to przekaźniki i zasobniki powiązane globalną siecią połączeń, w skład której wchodzą mikrosieci. Casstels kładzie bowiem nacisk nie na treść, a technologię komunikacji.
Nowy ład społeczny znosi tradycyjne podziały, choćby ze względu na narodowość i obywatelstwo wyrównując wszystkich internautów i dając im identyczne możliwości komunikacji - jedynym ograniczeniem jest rozwój technologiczny danego obszaru. Wpływa też bezpośrednio na gospodarkę i ekonomię zapewniając lepszą i szybszą komunikację oraz wprowadzenie do sieci sztucznych inteligencji. Powstaje branża e-commerce oraz administracja internetowa.
Społeczeństwo sieciowe to takie, w którym komunikacja jest łatwa, tania oraz szybka, a opiera się na komunikatach multimedialnych. Zniesione zostają bariery czasowe i przestrzenne, odbiorca i nadawca są równi i zawsze dostępni, w efekcie czego zacierają się podziały i sfery życia. Społeczeństwo sieciowe nie tylko ułatwia interakcje pomiędzy ludźmi ale często wprowadza interakcję pomiędzy człowiekiem a maszyną, sztuczną inteligencją. Bazą teorii tego rodzaju społeczeństwa jest globalna, nieograniczona sieć łącząca mniejsze sieci w spójną całość. W ten sposób każda osoba powiązana jest z całym światem poprzez system. Sieć ta wiąże bardzo silnie kolejne komórki i wirtualność, szybkość staje się ważniejsza niż prawdziwe relacje.
Zalety
- natychmiastowa komunikacja pomiędzy jednostkami sieci niezależnie od ich położenia
- oszczędność czasu, wysiłku i pieniędzy
- nowe możliwości dla przedsiębiorstw i marketingu, rozwój handlu w skali lokalnej i globalnej
- wsparcie praw związanych z wolnością człowieka i demokracją
- mobilizacja oddolnych inicjatyw i kampanii społecznych
- nieprzerwany dostęp do źródeł informacji
- prócz globalizacji dostrzegamy formowanie się grup subkulturowych, tematycznych oraz kanałów promocji kultury regionalnej
- napędzanie procesu rozwoju technologicznego
- zwiększenie bezpieczeństwa i komfortu (monitoring, namierzanie sygnału telefonu, logowanie urządzeń w konkretnym miejscu i czasie)
Wady
- zacieranie granic pomiędzy sferami publicznymi, prywatnymi
- świat wirtualny staje się znacznie bardziej atrakcyjny poprzez zwiększenie tempa
- zanik tożsamości, realnej identyfikacji na rzecz przypisania do wirtualnej grupy
- degeneracja i skurczenie publicznej sfery
- komunikacja błaha, jak cel sam w sobie
- połączenie do globalnej sieci umożliwia ciągłe monitorowanie społeczeństwa w każdej dziedzinie
- wykluczenie informacyjne osób spoza sieci
- bezrefleksyjny świat multimedialny
- zabawianie się na śmierć
- zmniejszenie umiejętności społecznych, wycofanie z komunikacji interpersonalnej na rzecz komunikacji internetowej
- zagrożenia płynące z anonimowością
- znacznie większe ryzyko kradzieży danych i informacji, rozpowszechniania prywatnych treści
- znieczulica społeczna, zanik empatii, otępienie, zastąpienie bodźców impulsami wirtualnymi
- zmiany gospodarcze - przewaga korporacji globalnych nad lokalnymi biznesami
- uzależnienie od cyberprzestrzeni
- pozbawienie dostępu do Sieci pozostawia człowieka bezbronnym, samotnym i bezradnym
